هنر مردمان ایران زمین در هر زمینه ای که باشند به لحاظ ویژگی‌های خاص هر منطقه با مواد دست‌ساز و مواد خام، از ابتدا تا انتها با خلاقیت به جهت تفریح، تفنن و یا تزئینی (غیرمصرفی) به وجود نمی آمده بلکه جزء لاینفک زندگی و باورهای مردم آن منطقه می باشد. در این کنکاش برمی خوریم به رودوزی‌های ایران (سوزندوزی-گلدوزی) که متأسفانه کمتر به عنوان هنر به رسمیت شناخته شده است. در حالی که یکی از روش‌های دیرینه آرایش پوشش و جامه می باشد. اگر نتوانیم تاریخ دقیقی از پیدایش و رشد آن بدست آوریم، بدون تردید می‌توان گفت: پیش از پیدایش صنعت نساجی بر روی پوست حیوانات که تنپوش ساده مردم آن زمان بوده، با الیاف گیاهی نقش آفرینی می کردند.
هشت هزار سال پیش، مردمی در غار کمربندی در نزدیکی شهر «بهشهر» در کناره جنوبی دریای خزر می زیستند. به کشت غله و پرورش دام روزگار می‌گذراندند. آنان از پشم گوسفندان ظاهراً پارچه می بافتند و کار دوختن را نیز با سوزن‌های شاخک‌داری که از آن ها به جای مانده، انجام می‌دادند.
شیوه سوزندوزی ایران
1. گونه هایی که زمینه پارچه را سراسر از بخیه می پوشانند. بدین‌سان که زمینه تازه‌ای از رنگ و نفش و طرح به وجود می آید. این هنر از زمان های پیشین در کشور ما رایج بوده و قدیمی‌ترین آثار باقی‌مانده متعلق به دوره سلجوقی می باشد. این هنر در زمان صفویه از رواج کامل برخوردار بوده و هنرمندان ما با مهارت و شکیبایی ویژه ای، تمام زمینه ی پارچه را از دوخت پرکرده و جلوه‌ی خاصی به دوخت می داده اند.
در این نوع دوخت، ابتدا خطوط اصلی نقش دوخته می شود و پس از آن، به متن‌دوزی می پردازند و تمام زمینه پارچه را آنچنان از دوخت پر می نمایند که گویی اصلاً زمینه ای درکار نیست. نقوش مورد استفاده در این هنر بیشتر نقش های هندسی پیچیده است که هنرمند با استادی و آگاهی از ترکیب صحیح رنگ ها شروع به سوزندوزی می نماید. از جمله نقش های معروف مورد استفاده در این شیوه نقش راه راهی محرماتی راست یا کج می باشد.
2. نقش هایی که بر روی پارچه با زری یا نخ ابریشم، پولک، سرمه، قیطان، نخ پشمی ظریف روی پارچه‌های مخمل یا کتان به کشل متنوع و ظریف دوخته می شود، از قبیل سوزندوزی تفرش، پته دوزی (سلسله‌دوزی) کرمان، ده یک دوزی، گلابتون‌دوزی، بلوچ‌دوزی، قلاب‌دوزی، آجیده‌دوزی، پیله‌دوزی، قیطان‌دوزی خراسان و... که هر یک جایگاه ویژه ای دارد که بحث درباره تک تک آن ها نیاز به زمان و امکانات بسیار دارد.
.jpeg)
3. چشمه‌دوزی: چشمه‌دوزی ها که سکمه دوزی نمودار بالاترین پایه پیشرفت این هنر است. از ساده‌ترین و زیباترین انواع سوزندوزی بسیار قدیمی و سنتی خاص ایران است که علاوه بر زیبایی و ظرافت، رنگ‌آمیزی آن بسیار ساده و محدود بوده و در بیشتر موارد از نخ تک رنگ استفاده می شود. گاهی نیز از دو رنگ یا بشتر که همراه با زنجیره دوزی و قلاب‌دوزی روی پارچه های ظریف که بافت ساده ای دارند، انجام می گیرد. نقش های این نوع دوخت با جدا کردن و کشیدن تار و پو پارچه به شکل دلخواه هنرمند در می آید و در انوع بته جقه (سرو) نقش ترنج و کثیرالاضلاع می باشد که اکنون در اصفهان و بیرجند این هنر به همان شیوه سنتی و اصیل حفظ و اجرا می شود.
نمونه هایی از انواع سوزن دوزی